Дуу, хөгжим сонсохдоо байнга чихэвч хэрэглэх нь сонсголд сөрөг нөлөөтэйг эрдэмтэд хэдийнэ баталсан. Тэгвэл үүгээр зогсохгүй чихэвчний чанга дуу мэдрэлийн эсийг гэмтээдэг гэж Их Британийн Лестерийн их сургуулийн шинжээчид мэдээлжээ.
Чихэвчээ дээд цэгт нь чангалж, хөгжим сонсох үед 110 децибел буюу тийрэлтэт хөдөлгүүрт онгоцных шиг чичиргээн мэдэрдэг гэнэ. Үүний улмаас хэсэг хугацаанд дүлийрэх, чимээгүй орчинд байсан ч чих шуугихаас гадна яваандаа сонсголгүй болдог байна. Түүнчлэн тархины эд, эсийг хамгаалдаг торлог бүрхүүлийг цочроож, гэмтээдэг аж. Шинжээчид энэ үйлчлэлийг ион гэрлээр бичиж, баталгаажуулсан байна.
Сонсголын эрхтэнд байрладаг мэдрэлийн эсүүд гэмтвэл нөхөн сэргээгдэх боломжгүйг мэргэжлийн эмч хэлж байна. УНТЭ-ийн сонсгол судлаач эмч Д. Уянгатай энэ сэдвээр ярилцлаа.
-Чихэвчний хөгжим байнга сонсдог хүмүүс хэр сонсгол буурах их эрсдэлтэй вэ?
-Дууных хөвчийг децибелээр хэмждэг. Сүүлийн гарсан MP, ipod3 зэргийн хамгийн дээд сонсох хүчин чадал нь 120 дб хүртэл чангардаг. Тэгэхээр 120 дб гэдэг нь хүний энгийн амьдралын жишээтэй харьцуулах юм бол онгоц буух үед гардаг тийм л чанга чимээ. ДЭМБ-аас сонсгол хамгаалах зөвлөмжүүдийг гаргасан. Түүнд 60/60 гэсэн дүрмийг баримтлахыг зааварладаг. Энэ нь өдөрт 60 минутаас илүү хугацаагаар чихэвч зүүхгүй. Мөн тэрхүү сонсож байгаа төхөөрөмжүүдийнхээ сонсож байгаа дууны 60 хувиас хэтрүүлэхгүй сонсож сонсголоо хамгаал гэдэг зөвлөмжийг өгдөг.
-Эмнэлэгт энэ асуудлаар хандаж байгаа иргэд олон уу?
-Чихэвчнээс үүдсэн сонсгол бууралт тохиолдсон цөөнгүй хүмүүс манай эмнэлэгт ирдэг. Хамгийн ойрын жишээ гэвэл өнгөрсөн долоо хоногт амьд хөгжмийн тоглолт үзэн нэг чих нь гэнэтийн дүлий болоод ирсэн 30 гаран насны үйлчлүүлэгч байна. Тэрээр хоёр цагийн турш хамгийн ойроос босоогоор үзсэн байсан. Амьд хөгжмийн тоглолт өөрөө 100-аас дээш дб-ийн онгоцны дуу шиг чанга чимээг удаан хугацаанд сонсоход гэнэтийн дүлийрэлд хүрэх эрсдэлийг үүсгэсэн байгаа. Тэрээр одоо хяналтад байгаа.
Чихэвчнээс шалтгаалсан сонсгол бууралтыг сэргийлэхийн тулд ДЭМБ-аас өгсөн зөвлөмжийн дагуу өдөрт 60 минут буюу нэг цаг, сонсож байгаа төхөөрөмжийнхөө чангалж болох хэмжээний 60 хувиас ихгүйгээр сонсох хэрэгтэй.
-Сонсголын эрхтэнд байдаг мэдрэлийн эсүүд гэмтвэл нөхөн сэргээх боломжтой юу?
-Сонсголын эрхтний мэдрэлийн эсүүд нөхөн төлжих бол хүндрэлтэй. Харин дамжуулах замын эмгэг буюу гадна чихнээс дуу дамжаад эмгэн хальс чичирхийлээд цаашаа сонсголын яснуудаа хөдөлгөж дотор чихийг цочроосноор дуу цааш мэдрэл рүү явдаг механизмтай.
Хэнгэрэг цоорсон болон бусад олон эмгэгүүдийн үед сонсгол буурахад нөлөөлж болох эхний органик гаралтай бүтцийн өөрчлөлт өгсөн эмгэгүүдийн үед засаж болно. Харин сонсголын мэдрэлийн эмгэгүүдийн үед яг одоо ийм хагалгаа хийн нөхөн төлжүүлэх эм уугаад нөхөн сэргээнэ гэдэг бол хүнд. Зөвхөн чихэвч хэрэглэдэг өсвөр насны хүүхдүүд биш дуу чимээтэй орчинд ажилладаг / уул уурхай, газар тариалан, хүнд болон хөнгөн хүнсний үйлдвэрлэл зэрэг/ удаан хугацааны туршид 85 дб-ээс дээш чанга чимээнд ажилладаг хүмүүс чихэндээ хамгаалах чихэвч, бөглөөс хийн хөдөлмөрийн аюулгүй байдлыг хамгаалах юм бол сэргийлж болох мэргэжлийн өвчин гэж үздэг.
Одоогийн байдлаар дэлхийд 1.1 тэрбум өсвөр насны хүүхэд дүлийрэлтэй байна гэж үздэг. Дүлийрэлд бол таг сонсголгүй биш, сонсгол бууралттай гэсэн үг. Дэлхийд 2018 онд ойролцоогоор 466 сая хүн сонсгол бууралттай эмгэгтэй байна. Энэ нь цаашид 2030 онд 630 сая, 2050 онд 900 сая хүн сонсгол бууралт буюу дүлийрэлтэй болж өсөх урьдчилсан таамаг бий. Энэ нь цэвэр чихэвч, шуугианаас үүдэлтэй дүлийрэлтэй холбоотой.
-Өөрийгөө эрсдэлд оруулж байгаагаа яаж мэдэх вэ?
-60/60 дүрмийг баримтлалгүй явснаар өдөр бүр байнга чихэвчээр хөгжим сонсож явдаг хүмүүс 2-3 жилийн дараа сонсгол бууралттай болсон байдаг. Гэртээ зурагт, хөгжмийн дууг чангалж үзээд эсвэл хүн юм асуухаар лавлаж асуух гэх мэт. Мөн чихэнд ямар нэгэн жингэнэх чимээ сонстох, хүний ярьсныг сонсон ч доторх агуулгыг нь бүрэн ойлгоогүй, сонсоогүй тохиолдол давтагдаад байвал сонсгол буурах эрсдэлд хүрч байна гэж үзээд шалгуулах хэрэгтэй.