Таны хүү, охин 12 настай “хүүхэд” байснаа 13 настай өсвөр насны хүүхэд болж шилжихэд та сонирхолтой өөрчлөлтүүдийг харах болно. Хүүхдүүд өөрсдийгөө өсвөр насанд ирсэн гэдгээ мэдэж эхэлснээр, сэтгэцийн болон бие махбодын өөрчлөлт нь хослон өсвөр насны эхэн үеийг сонирхолтой болгож чаддаг.
Таны 13 настай хүүхэд бие махбодоо өөрчлөгдөж байгааг мэдэрч, үе тэнгийнхнийхээ ч өөрчлөлтийг анхаарах болно. Таны хүүхэд би өөр хүн байна гэж санаа зовох эсвэл биенийх нь үс ургахгүй байгаагаа “гажигтай” юм болов уу гэж гайхаж магадгүй. Үүнийг ойлгуулах нь эцэг эхчүүдэд хэцүү байж болох юм.
Учир нь үүнд өсвөр насныхан үнэхээр эмзэг ханддаг. Хүн бүр өөр өөр түвшинд хөгжиж, зарим өсвөр насныхан бусадтай харьцуулахад илүү хурдан бойжих нь хэвийн үзэгдэл гэдгийг хүүхдэдээ ойлгуулаарай.
Биеийн хөгжил
Ихэнх 13 насныхан бэлгийн бойжилтыг дагалддаг сэтгэл хөдлөлийн болон бие махбодын өөрчлөлттэй тулгардаг. Таны хүүхэд заримдаа эргэлзээтэй, ааштай, мэдрэмтгий болж, өөртөө хэт анхаарал хандуулах нь хэвийн үзэгдэл юм. Мөн энэ хугацаанд үе тэнгийнхэнтэйгээ зохицох нь урьд урьдынхаас илүү чухал асуудал болдог.
Бие махбодын хувьд эрт бойжсон хөвгүүд илүү өөртөө итгэлтэй болдог. Харин энэ төрлийн охид бие махбоддоо илүү их анхаарал хандуулдаг байна.
Тэд өндөр болж, жин нэмж, бие бялдрын хувьд төлөвшдөг. Охид өсвөр насандаа бие бялдрын хувьд бүрэн хөгжиж, хөвгүүд хожуу үедээ бие махбодын төлөвшилд ордог.
Тэдний хурдан өөрчлөгдөж буй гадаад төрх нь өөрийгөө ухамсарлах мэдрэмжийг төрүүлдэг. Заримдаа өсвөр насныхан батга, илүүдэл жин гэх мэт гадаад төрхтэй холбоотой асуудлуудтай тулгардаг.
Гол үе шатууд
Бие махбод, гадаад төрх байдал огцом өөрчлөгдөж байдаг.
Гадаад төрх өөрчлөгдөх нь янз бүрийн хурдаар явагддаг бөгөөд энэ нь олон хүүхдэд сэтгэлийн түгшүүрийг бий болгодог.
Эцэг эхчүүдэд өгөх зөвлөгөө
Өсвөр насны хүүхэдтэйгээ биеийн галбирын талаар болон түүнд тохиолдож буй өөрчлөлтийн талаар ярилц. Тэдний ямар сэтгэгдэлтэй байгааг сонсох нь чухал юм.
Сэтгэл зүйн хөгжил
Арван гурван настай хүүхдүүд сэтгэлийн зүйн өөрчлөлтөд ордог нь даавартай холбоотой. Сургуулийн стресс эсвэл үе тэнгийнхний асуудлуудыг нэмээд тэдний сэтгэл санааны байдал минутаас минутын хооронд өөрчлөгдөж байдаг.
Өсвөр насныхан өөрсдийн орон зай, бие галбир, найз нөхөдтэйгөө хувийн яриа хэлэлцээр хийх хэрэгцээ шаардлагын талаар “үгээ хэлж чаддаг” бие даасан насанд хүрч байгаа.
Энэ насныхан дэлхий өөрийг нь тойрон эргэлддэг юм шиг санадаг. Хүмүүс бүгдээрээ тэдэн рүү ширтэж байна гэж бодож, эсвэл тэднээс болж бусад хүмүүсийн зан авир өөрчлөгдөж байна гэж үздэг.
Ихэнх 13 настай хүүхдүүд өөрийгөө үнэлэх үнэлэмжийн хэлбэлзэл ихтэй байдаг. Тэд нэг өдөр өөрсдийгөө сайн мэдэрч, өөр үед туйлын хангалтгүй гэж боддог байна.
Тэд өөрсдөө аливаа зүйлийг хийхийг хүсдэг ч насанд хүрэгчдээс зөв зам дээр байгаа эсэхээ батлахыг эрэлхийлэх хандлагатай байдаг.
Гол үе шатууд
Биеийн хөгжил, гадаад төрх байдлын талаар санаа зовдог.
Өөрсдийгөө үргэлж аливаа зүйлийн “төв” гэж үздэг.
Бие даасан байдлын төлөө хичээдэг, гэхдээ насанд хүрэгчдийн зөвшөөрлийг авахыг хүсдэг байна.
Эцэг эхчүүдэд өгөх зөвлөгөө
Сэтгэлийн өөрчлөлт гарах нь ихэвчлэн хэвийн зүйл ч сэтгэцийн эрүүл мэндийн асуудалд анхаарал хандуулах хэрэгтэй. Энэ үед сэтгэлийн хямрал, түгшүүр болон бусад сэтгэцийн эрүүл мэндийн асуудал гарч болзошгүй.
Нийгмийн хөгжил
13 настай хүүхдүүд эцэг эхээсээ хараат бус байхыг хүсдэг тул нөхөрлөлд илүү найддаг. Тэд үе тэнгийнхэндээ илүү их итгэдэг бөгөөд гэр бүлийнхнээсээ илүү найз нөхдөдөө цаг зарцуулахыг хүсдэг.
Өсвөр насныхан “харьяалагдах” мэдрэмжийг мэдрэхийг хүсдэг тул үе тэнгийнхний дарамт нь асуудал үүсгэдэг. Өсвөр насныханы сонирхол өөрчлөгдөхийн хэрээр тэд найзлах бүлгээ сольж байдаг.
Заримдаа өсвөр насныханд тэрслүү зан байдал түгээмэл ажиглагддаг. Хүүхэд өөр хүн болж төлөвшиж, эсвэл янз бүрийн үе шатыг дамжин өнгөрч болно.
Болзох, хайр дурлалын харилцаа ихэвчлэн өсвөр насны эхэн үед илэрдэг. Энэ нь хэвийн үзэгдэл юм.
Гол үе шатууд
Үе тэнгийнхнээсээ итгэл, хүлээн зөвшөөрлийг эрэлхийлдэг.
Эцэг эхчүүдийн санал болгож буй шийдлээс татгалзах хандлагатай байдаг.
Эцэг эхчүүдэд өгөх зөвлөгөө
Архи уух, тамхи татах, бэлгийн харьцаанд орох гэх мэт эмзэг сэдвээр ярилцахдаа хүүхэдтэйгээ шууд харьц. Өсвөр насны хүүхдэдээ найдвартай, итгэл даах хүн гэдгээ харуулахын тулд уруу татагдсан, буруу зүйл хийснийг нь хүлээн зөвшөөр. “Хүүхдүүд ихэвчлэн архи ууж байхдаа илүү хөгжилтэй байна гэж боддог” гэх мэтээр хэлээд үр дагаврыг нь тайлбарлаж өгөөрэй.
Танин мэдэхүйн хөгжил
13 настай хүүхдүүд асуудал шийдвэрлэх чадвар сайтай ч ирээдүйгээ төлөвлөж чадахгүй.
Тэд үйлдэл хийхээсээ өмнө зан авирынхаа үр дагаврын талаар бодохгүй байх магадлалтай. Энэ нь тэдний тархины янз бүрийн хэсгүүд арай өөр хурдтай хөгжиж байгаатай холбоотой юм.
13 настай хүүхдүүд өөрсдөд нь тохиолдох муу зүйлээс өөрийгөө хамгаалах дархлаатай гэж бодох нь түгээмэл. Үүний үр дүнд тэд эрсдэлтэй зүйл хийх магадлал өндөр байдаг.
Арван гурван настай хүүхдүүд хийсвэрлэн сэтгэх чадвар өндөр. Тэд биет объектын талаар бодохын оронд найдвар, итгэлцэл гэх мэт ойлголтуудыг түлхүү боддог.
Тэд өөрсдийгөө өвөрмөц, хэн ч тэднийг ойлгохгүй гэж бодож магадгүй. Тэд нас бие гүйцэхийн хэрээр ертөнцийн талаар болон бусад хүмүүс тэднийг хэрхэн хүлээж авах талаар илүү сайн ойлголттой болж эхэлдэг.
Яриа ба хэл
Ихэнх 13 настай хүүхдүүд насанд хүрэгчидтэй ижил төстэй байдлаар харьцдаг. Тэд ихэвчлэн хийсвэр, зүйрлэл зэргийг ашиглаж ярьдаг.
Тэд хийсвэр ойлголтуудыг эзэмшсэнээр ёс суртахууны асуудалд ордог. Тэд тодорхой нөхцөлд дүрмийг зөрчих нь буруу зүйл биш гэдгийг хүлээн зөвшөөрдөг.
Тогло
Ихэнх 13 настай хүүхдүүд бага насны тоглоомоо орхисон ч найз нөхөдтэйгөө олон янзаар тоглосоор байдаг. Үдэшлэг, ширээний теннис, спортоор хичээллэхээс эхлээд ихэнх хүүхдүүд найз нөхөдтэйгөө идэвхтэй харилцаатай байхыг хүсдэг.
Үе тэнгийнхэнтэйгээ хөгжилдөх нь нийгмийн харилцааны чухал гарц байж болно. Энэ нь өсвөр насны хүүхдэд стрессээ тайлахад мөн чухал үүрэг гүйцэтгэдэг.
Гол үе шатууд
Логик, ур чадварыг хөгжүүлэх нь зүйтэй.
Нэгээс илүү хувьсагчтай асуудлыг шийдэхэд нь тусал.
Шударга ёс, тэгш байдлыг чухал асуудал болго.
Эцэг эхчүүдэд өгөх зөвлөгөө
Асуудлыг шийдэх олон арга замын талаар өсвөр насны хүүхэдтэйгээ ярилц. Аливаа арга хэмжээ авахаасаа өмнө хүүхдээ асуудал, шийдлийн талаар ойлгуулаарай. Энэ нь таны хүүхдийн сэтгэх чадварыг сайжруулж, шүүмжлэлд хандах чадвараа хөгжүүлэх боломжийг олгоно.
Бусад чухал үйл явдлууд
Энэ насанд хүүхдүүд өөрсдийн гэсэн нийгмийн сүлжээний хаягтай болж, найз нөхөдтэйгээ хувийн харилцаа холбоо тогтоох боломжтой болдог. Зарим өсвөр насныхны хувьд энэ нь тайвшрах мэдрэмжийг өгдөг бөгөөд тэд ихэвчлэн найз нөхөдтэйгөө эцэг эхтэйгээ ярихаасаа арай өөр байдлаар харьцдаг.
Бусад 13 настай хүүхдүүдийн хувьд цахим харилцаа холбоо нь дарамт шахалтыг нэмэгдүүлдэг байна. Тэд үе тэнгийнхнийгээ шууд хүлээн зөвшөөрөх, ярианд нь нэгдэхээс өөр аргагүйд хүрч магадгүй.
Анхаарах зүйлс
Бүх хүүхдүүд арай өөр хурдтай хөгжиж байгаа ч таны хүүхэд хэрхэн хөгжиж байгааг ажиглаж байх нь чухал юм.
Сэтгэл хөдлөлийн зарим асуудал өсвөр насны эхэн үед гарч болзошгүй тул мэргэжлийн тусламж авах нь чухал юм.
Хэрэв таны 13 настай хүүхэд шүршүүрт орохоос татгалзсан эсвэл эрүүл ахуйн асуудалтай байгаа бол энэ нь санаа зовох шалтгаан биш гэдгийг хэлээрэй.
Хэрэв таны хүүхэд сурлагын хувьд муудаад байгаа бол энэ нь бас санаа зовох шалтгаан болж магадгүй юм. Заримдаа, хөгжлийн бэрхшээлтэй эсвэл ADHD-тэй /анхаарал хомсдлын синдром/ өсвөр насныхан хүртэл тодорхойгүй болдог. Хэрэв та санаа зовж байгаа бол хүүхдийнхээ багш нартай эсвэл эмчтэй ярилцах хэрэгтэй.
Тэмдэглэл
Та одооноос, амьдралынхаа үндэс сууриа тавьж байгаа өсвөр насныханд зөв шийдвэр гаргахад шаардлагатай ур чадварыг эзэмшүүлэх хэрэгтэй.
Таны өсвөр насны хүүхэд алдаа гаргавал ур чадвараа нэмэгдүүлэхэд нь тусал. Хэрэв тэд дахин дахин ижил алдаа хийвэл эсвэл тодорхой асуудлуудтай тэмцэж байгаа бол мэргэжлийн хүмүүсээс тусламж хүс.
Эх сурвалж: verywellfamily